Tbilisi, Gruzja: 25 wskazówek, co zobaczyć i robić

Tbilisi, stolica Gruzji często nazywana perłą Kaukazu, pokochasz, ponieważ oferuje absolutnie wszystko, czego możesz zapragnąć. Miasto założone w V wieku przez króla Wachtanga Gorgasalego było przez wieki skrzyżowaniem szlaków handlowych i do dziś stoją tu obok siebie cerkwie prawosławne, meczet i synagoga, oddalone od siebie zaledwie o kilka kroków.

Tbilisi ma piękne stare miasto pełne krętych uliczek, zabytków i tradycyjnych łaźni siarkowych, ale także nowoczesną architekturę. Jeśli kochasz jedzenie, gruzińska kuchnia cię zachwyci.

W artykule dowiesz się, co zobaczyć i robić w Tbilisi, a także gdzie się zatrzymać.

Podsumowanie dla tych, którzy nie mają czasu przeczytać całego artykułu

• Najlepsze widoki miasta oferuje twierdza Narikala, do której można dostać się kolejką linową z Parku Rike, oraz posąg Matki Gruzji, która symbolicznie wita przyjaciół kielichem wina i odstrasza wrogów mieczem.
• Nie pomiń tradycyjnych łaźni siarkowych w historycznej dzielnicy Abanotubani – możesz wybrać łaźnie publiczne lub wynająć prywatny pokój kąpielowy (60-100 GEL).
• Spróbuj gruzińskich specjałów, takich jak chinkali (pierogi nadziewane mięsem), chaczapuri (placki nadziewane serem) lub pchali (przystawki warzywne z pastą orzechową).
• Odkryj kontrasty miasta: od starego miasta z krętymi uliczkami po futurystyczny Most Pokoju, od cerkwi prawosławnych po hipsterskie kawiarnie w dawnej fabryce Fabrika.
• Na jednodniową wycieczkę wybierz się do pobliskiego Mccheta z zabytkami UNESCO lub do regionu winiarskiego Kachetii na degustację tradycyjnych gruzińskich win.

Kiedy jechać do Tbilisi?

Kiedy wybrać się do Tbilisi? Wiosna (kwiecień-maj) to prawdopodobnie najpiękniejszy okres na odwiedzenie Tbilisi. Temperatury są przyjemne, wahają się między 15-25°C, miasto zielenieje i kwitnie. Ponadto nie ma tu tylu turystów co latem, więc można spokojnie cieszyć się zabytkami i lokalną atmosferą.

Latem temperatury przekraczają 30°C. Miasto jest pełne turystów, ale za to tętni życiem festiwalowym. Jeśli lubisz spacerować wieczorem i przesiadywać na tarasach, to będziesz to uwielbiać. Ponadto jeśli chcesz wybrać się w góry na letnie wędrówki, wybrałabym lato lub początek września.

Jesienią (wrzesień-listopad) temperatury stopniowo spadają z letnich upałów do przyjemnych 15-20°C, a miasto okrywa się pięknymi jesiennymi barwami. To czas winobrania i festiwali winiarskich, które są bardzo ważne w Gruzji, ponieważ kraj ten ma najstarszą tradycję winiarską na świecie. W listopadzie może być już dość deszczowo, więc osobiście wybrałabym wrzesień lub pierwszą połowę października.

Zima (grudzień-marzec) w Tbilisi jest dość łagodna, z temperaturami około 5-10°C, czasami poniżej zera. Śnieg pada rzadko, ale kiedy już pada, miasto zyskuje romantyczny urok. Zimą jest tu najtaniej, a świąteczna atmosfera w Tbilisi jest wspaniała. Zimą najlepiej cieszyć się muzeami, galeriami, łaźniami oraz przytulnymi restauracjami i winiarniami.

Gdzie zatrzymać się w Tbilisi

Zależy, czego dokładnie chcesz, Stare Miasto (Abanotubani) jest sercem historycznego Tbilisi i idealnym miejscem dla tych, którzy chcą być blisko głównych zabytków i tradycyjnych łaźni siarkowych. Zakwaterowanie tutaj często ma tradycyjny gruziński charakter z drewnianymi balkonami i widokami na kręte uliczki. Świetny jest Old City Apartment w Tbilisi.

Dzielnica Sololaki sąsiaduje ze Starym Miastem i oferuje eleganckie zakwaterowanie w secesyjnych domach z XIX wieku. To spokojniejszy obszar, ale wciąż w odległości spaceru od głównych atrakcji. Znajdziesz tu stylowe hotele butikowe, które często zachowują oryginalne elementy architektoniczne. Polecamy luksusowe zakwaterowanie Pomegranate in Old Tbilisi.

Okolica Placu Wolności i alei Rustaweli to nowoczesne centrum miasta z dobrym połączeniem komunikacją publiczną. Znajdziesz tu międzynarodowe sieci hotelowe i mniejsze niezależne hotele. Ta lokalizacja jest korzystna dla tych, którzy chcą być blisko sklepów, restauracji i instytucji kulturalnych, takich jak Opera czy Muzeum Narodowe. Przy Rustaweli znajduje się piękne zakwaterowanie Rivendell Boutique By Umbrella.

Dzielnica Vera jest popularna wśród młodszych podróżników i artystów. Znajdziesz tu wiele hipsterskich kawiarni, galerii i barów. Zakwaterowanie w tej okolicy jest często bardziej przystępne cenowo niż w samym centrum i obejmuje wiele hosteli i apartamentów. Tani i ładny hostel to The Tbilisi Pod.

Zabytki, punkty widokowe i inne wskazówki, co zobaczyć w Tbilisi

Przyjrzyjmy się temu, co powinieneś zobaczyć w Tbilisi.

Twierdza Narikala – Dominanta miasta i najlepszy punkt widokowy

Ta starożytna twierdza założona w IV wieku stoi na skalnym cyplu nad rzeką Kura (Mtkvari). Do dziś zachowały się potężne mury obronne i niedawno odrestaurowana cerkiew św. Mikołaja wewnątrz kompleksu. Na górę można wspiąć się pieszo wąskimi uliczkami starego miasta lub wygodniej wjechać nowoczesną kolejką linową z Parku Rike (bilet ok. 2 lari). Z murów Narikali otwiera się panoramiczny widok na całe miasto, szczególnie imponujący o zachodzie słońca.

Katedra Świętej Trójcy (Sameba)

Monumentalna prawosławna katedra ukończona dopiero w 2004 roku należy do najwyższych cerkwi prawosławnych na świecie (mierzy 86 m). Wznosi się na wzgórzu na lewym brzegu rzeki i tworzy charakterystyczną panoramę miasta. Na terenie katedry znajdziesz pięknie utrzymane ogrody, a z tarasu przy świątyni roztacza się kolejny piękny widok na Tbilisi. Sameba jest symbolem współczesnej Gruzji i jednocześnie przykładem tradycyjnej architektury sakralnej.

Posąg Matki Gruzji (Kartlis Deda)

Aluminiowy posąg kobiety z mieczem i kielichem wina, spoglądający ze zbocza obok Narikali, stał się personifikacją Tbilisi. Został wzniesiony w 1958 roku z okazji 1500. rocznicy miasta i mierzy 20 metrów. W jednej ręce trzyma kielich wina na powitanie przyjaciół, w drugiej miecz do obrony przed wrogami – symbolicznie wyrażając gruziński charakter narodowy. Do posągu można dojść krótkim spacerem od twierdzy Narikala wzdłuż grzbietu wzgórza Sololaki.

Stare Miasto i zabytki religijne

W historycznej dzielnicy Abanotubani i okolicach Placu Wolności odzwierciedla się wielokulturowe dziedzictwo Tbilisi. Obok siebie stoją tu starożytne gruzińskie cerkwie (np. Katedra Sioni z VI wieku z relikwiami św. Niny czy kościół Metekhi na skale nad rzeką), kościół ormiański, meczet i synagoga – wszystko w odległości kilku minut spaceru.

Na Placu Wolności (Tavisuplebis Moedani) w sercu miasta wznosi się pozłacana kolumna z posągiem św. Jerzego upamiętniająca niepodległość – stoi w miejscu dawnego pomnika Lenina, który został zburzony w 1991 roku. Plac i przyległy bulwar Rustaweli tworzą główną oś centrum.

Aleja Rustaweli i okolice

Reprezentacyjna, licząca 1,5 km długości aleja Rustaweli jest otoczona ważnymi budynkami i instytucjami kulturalnymi. Znajdziesz tu okazały budynek Opery Narodowej w stylu orientalnym, Państwowy Teatr Akademicki im. Rustawelego, dawny budynek parlamentu, Muzeum Narodowe Gruzji (z bogatymi zbiorami archeologicznymi i ekspozycją o sowieckiej okupacji), a także eleganckie kawiarnie i sklepy w zachodnim stylu.

Spacerując wzdłuż Rustaweli, natkniesz się również na malownicze placyki (np. Gudiaszwili) i kilka mniejszych muzeów i galerii. Niedaleko za Placem Wolności zaczyna się dzielnica Sololaki z zachowanymi secesyjnymi domami i pchlim targiem przy Suchym Moście, gdzie można kupić antyki i pamiątki.

Most Pokoju (Bridge of Peace)

Nowoczesna szklana kładka dla pieszych nad rzeką Kurą, otwarta w 2010 roku, stała się jednym z nowoczesnych symboli Tbilisi. Wieczorem most jest efektownie oświetlony setkami diod LED i organizuje własny pokaz świetlny. Swoim odważnie futurystycznym designem budzi kontrowersje, ponieważ kontrastuje z historycznym charakterem okolicy. Most łączy park Rike na lewym brzegu ze starym miastem na prawym brzegu i jest popularnym miejscem wieczornych spacerów.

Narodowy Ogród Botaniczny i wodospad w wąwozie Legvtakhevi

Warto odwiedzić również Narodowy Ogród Botaniczny pod murami Narikali, który na powierzchni 161 ha uprawia ponad 4500 gatunków roślin (wstęp ok. 3 GEL). Bezpośrednio w mieście znajduje się również siarkowy wodospad w wąwozie Legvtakhevi przy łaźniach – mały zakątek przyrody, gdzie ciepłe źródło mineralne spada kaskadą do rzeczki.

Meczet Piątkowy

Jedyny zachowany meczet w Tbilisi (tzw. Piątkowy, z XIX w.) stoi niedaleko wodospadu; rozpoznasz go po czerwonym ceglanym minarecie i jest dostępny również dla turystów (przed wejściem zdejmuje się buty).

Kąpiel w tradycyjnych łaźniach siarkowych

Tbilisi słynie ze swoich łaźni siarkowych w historycznej dzielnicy Abanotubani. Pod ziemią wypływają tu gorące źródła mineralne (38–45°C) zawierające siarkę, dzięki którym miasto zyskało swoją nazwę (tbili oznacza w starym gruzińskim „ciepły”). Typowe domy łaźniowe z ceglanymi kopułami oferują dobroczynne kąpiele, które podobno pomagają przy dolegliwościach skórnych i reumatycznych.

Możesz wybrać łaźnie publiczne (oddzielne dla mężczyzn i kobiet, wstęp około 5 GEL) lub wynająć prywatny pokój łaźniowy z własnym basenem na godzinę (około 60–100 GEL w zależności od jakości łaźni). Za dodatkową opłatą dostępne są również tradycyjne peelingi kisa i masaże.

Wskazówka: Woda bywa bardzo gorąca – jeśli jest dla ciebie zbyt gorąca, można domieszać zimnej, ale uważaj na oznaczenia kranów: zimna woda paradoksalnie bywa oznaczona czerwonym kranem! Po relaksującej kąpieli koniecznie spróbuj również lokalnej herbaty lub kawy w jednej z okolicznych herbaciarni, aby uzupełnić płyny.

Folklor i tradycyjna kultura

Gruziński folklor słynie z energicznych tańców i polifonicznego śpiewu. W Tbilisi można zobaczyć występy narodowego baletu Sukhishvili lub zespołów folklorystycznych, prezentujących porywające tańce kaukaskie w kolorowych strojach ludowych. Takie przedstawienia są często częścią wydarzeń kulturalnych lub oferowane są przez niektóre restauracje podczas kolacji.

Popularne jest również teatr lalek Rezo Gabriadze, który odbywa się w malowniczym Teatrze Marionetek z baśniowo krzywą wieżą zegarową – codziennie w południe i o 19:00 z wieży wychodzi aniołek i dzwonkiem odgrywa krótkie przedstawienie „Krąg życia”. To doświadczenie docenią szczególnie rodziny z dziećmi.

Spacerując po starym mieście, można też natknąć się na ulicznych muzyków grających na panduri (tradycyjna lutnia) i śpiewających stare gruzińskie pieśni, lub odwiedzić jedną z galerii z folklorystyczną sztuką i rzemiosłem. Gruzini bardzo cenią swoją kulturę – spróbuj nauczyć się kilku słów po gruzińsku (np. gamarjoba = dzień dobry, madloba = dziękuję), miejscowi to docenią.

Targi i bazary

Prawdziwą atmosferę kaukaskiego targowiska poczujesz na lokalnych bazarach. Największy to Dezerter Bazaar, rozległy targ ze świeżą żywnością niedaleko głównego dworca. Już przy wejściu zaskoczą cię stosy pachnących przypraw – kurkuma, kozieradka, sumak – i kopce świeżych warzyw i owoców (w sezonie np. granaty, melony, winogrona).

Miejscowi sprzedają tu również domowe sery, marynowane warzywa, zioła i oczywiście churchkhele – tradycyjne słodycze z orzechów maczanych w moszczu winogronowym. Na targowisku można się targować i próbować, co samo w sobie jest przeżyciem.

Innym popularnym miejscem jest Pchli Targ na Moście Suchego Mostu, gdzie znajdziesz starocie, antyki, odznaki wojskowe, stare aparaty fotograficzne, płyty winylowe i obrazy lokalnych malarzy. Dla miłośników street foodu poleca się wieczorny Targ Rzeźniczy (Deserter market food stalls), gdzie można spróbować z ulicznych stoisk grillowanych szaszłyków, nadziewanych placków i innych smakołyków.

Nowoczesne dzielnice i życie kawiarniane

Tbilisi to nie tylko historyczne uliczki, ale także nowoczesne hipsterskie przestrzenie i kawiarnie. Doskonałym przykładem jest kreatywne centrum Fabrika – dawna sowiecka fabryka tekstylna przerobiona na stylowy hostel z wewnętrznym dziedzińcem pełnym barów, kawiarni, pracowni artystycznych i graffiti. Wieczorem odbywają się tu koncerty i projekcje plenerowe, w ciągu dnia spotkasz młodych artystów pracujących na laptopach przy kawie.

Innym modnym miejscem jest strefa piesza Aghmashenebeli Avenue na lewym brzegu, gdzie po renowacji fasad wyrosły nowe bary, bistra i butiki – nazywa się ją Nowym Tbilisi. Vake i Vera, dawniej dzielnice mieszkalne, również zmieniają się w obszary pełne stylowych kawiarni i wine barów. Na uwagę zasługuje np. kawiarnia Stamba w pomieszczeniach dawnej drukarni (część designerskiego hotelu), gdzie można wypić świetną kawę i zjeść ciastka pod wysokim sufitem industrialnej hali.

Tbilisi ma silną kulturę kawiarnianą – miejscowi lubią przesiadywać przy tureckiej kawie lub herbacie z widokiem na ulicę, a wiele lokali ma zewnętrzne siedzenia na chodniku lub podwórzu.

Punkty widokowe, kolejki linowe i atrakcje parkowe

Dzięki pagórkowatemu terenowi Tbilisi oferuje wiele pięknych widoków. Popularnym celem wycieczki jest Park Mtatsminda na szczycie wzgórza nad miastem. Można tam dotrzeć historyczną kolejką naziemną (funikularem) z ulicy Chonkadze, co samo w sobie jest przeżyciem. Na górze znajduje się park rozrywki z diabelskim młynem, kolejką górską i innymi atrakcjami, a także taras widokowy i restauracja z niesamowitą panoramą Tbilisi – idealne miejsce na kolację przy zachodzie słońca. Ceny w restauracji na Mtatsmindzie są zaskakująco przystępne, nie trzeba się obawiać dopłat.

Inna kolejka linowa zabierze cię z Parku Rike do twierdzy Narikala, o czym wspomnieliśmy wcześniej – kabinowa kolejka pokonuje rzekę i oferuje podczas jazdy widok na stare miasto z lotu ptaka. W pogodny dzień warto też wjechać wyciągiem krzesełkowym z parku Vake do Jeziora Żółwiego (Kus Tba) – to mniejsze jezioro rekreacyjne nazwane tak od żółwi, które tam żyją. Miejscowi przychodzą tu na pikniki, a latem odbywają się koncerty pod gołym niebem.

Jeśli wolisz spacery, udaj się do pomnika Matki Gruzji i stamtąd pieszo w dół do centrum – po drodze miniesz stare perskie łaźnie, ogrody i ukryte zakątki starego Tbilisi.

Gastronomia: co spróbować i gdzie zjeść w Tbilisi

Tbilisi to raj dla miłośników dobrego jedzenia. Kuchnia gruzińska słynie z połączenia wyrazistych smaków, świeżych składników i aromatycznych przypraw. Typowe są sycące dania mięsne i różnorodne dania wegetariańskie – każdy znajdzie coś dla siebie. Do podstawowych składników należą orzechy włoskie, bakłażan, fasola, kukurydza, ser sulguni, świeże zioła jak kolendra i przyprawy takie jak kozieradka czy adżika.

Gruzińskie specjały, których musisz spróbować

Chinkali to duże pierogi w stylu manti wypełnione soczystym mięsnym farszem, gotowane i podawane posypane pieprzem. Nazywane są również „gruzińskimi ravioli” lub pierożkami z zupą, ponieważ w środku tworzy się wywar – prawidłowo chinkali powinno się jeść ręką, najpierw odgryźć i wyssać sok, a następnie zjeść resztę (tradycyjnie nie je się górnego węzełka ciasta). Najczęstszym nadzieniem jest mieszanka wołowiny i wieprzowiny z ziołami (tzw. kalakuri, czyli styl miejski), w górach robi się również jagnięce, istnieją też warianty z grzybami, serem lub ziemniakami. Chinkali są szczytem gruzińskiej kuchni – zwykle zamawia się całą miskę na stół i dzieli się nimi.

Chaczapuri to dosłownie „chleb z serem”, narodowe danie Gruzji. Jest to placek z ciasta drożdżowego wypełniony roztopionym serem sulguni, często w kształcie łódki z jajkiem sadzonym na wierzchu (adżaruli z regionu Adżarii) lub w okrągłej formie podobnej do pizzy (imeruli z regionu Imeretii). Istnieje wiele wariantów w zależności od regionu. Gorące chaczapuri jest niesamowicie sycące i smaczne – koniecznie spróbuj go na śniadanie lub jako szybkie jedzenie uliczne. Popularną wersją street food jest penovani – chaczapuri z ciasta francuskiego. Kto lubi dania serowe, ten pokocha chaczapuri.

Mcvadi (szaszłyk) to kawałki marynowanego mięsa (wieprzowina, wołowina lub kurczak) nadziane na szpikulec i grillowane na rozżarzonym węglu. Gruziński szaszłyk zwykle podaje się z pokrojoną surową cebulą, posypany ziarnami granatu i uzupełniony pikantnym sosem tkemali ze śliwek. Do tego pasuje świeży chleb szoti i sałatka z pomidorów i ogórków. Mcvadi znajdziesz w menu prawie każdej tradycyjnej restauracji – to kaukaski klasyk podobny do tureckiego szisz-kebaba.

Pchali i badridżani to zimne przystawki z rozdrobnionych gotowanych lub pieczonych warzyw zmieszanych z przyprawionym sosem orzechowym. Pchali to małe bochenki lub rolki – popularne są warianty ze szpinaku, buraka lub kapusty, zawsze z orzechami włoskimi, czosnkiem i kolendrą. Badridżani nigvziani to podłużne rolki z grillowanego bakłażana nadziewane pastą orzechową i ozdobione ziarnami granatu. Te przekąski są wegańskie i niesamowicie smaczne. Wraz z plackami kukurydzianymi mchadi i marynowanymi warzywami tworzą tradycyjny talerz przystawek, który świetnie komponuje się z winem.

Inne gruzińskie przysmaki

Do typowych dań należą również lobio (gulasz fasolowy w glinianym garnku, często z kolendrą i kiszonym ogórkiem), chinkali nadziewane serem lub ziemniakami (wersje wegetariańskie), czakapuli (jagnięcina duszona z estragonem i białym winem), ostra (pikantne ragout wołowe) lub charcho (gęsta zupa z wołowiną i orzechami włoskimi).

Z deserów spróbuj churchkheli – sznurek orzechów oblanych zastygłym sokiem z winogron, sprzedawany na każdym targu. Jako digestif daj szansę czaczy, gruzińskiemu brandy winogronowemu podobnemu do włoskiej grappy – jest mocna, ale wysokiej jakości.

Najlepsze restauracje w Tbilisi

W Tbilisi jest niezliczona ilość restauracji, od rodzinnych biznesów po nowoczesne bistra fusion. Na pierwsze spotkanie z kuchnią gruzińską warto zajrzeć do restauracji Machakhela w Starym Mieście, która oferuje tradycyjne talerze z małymi porcjami różnych dań – idealne do spróbowania wszystkiego.

Na autentyczne chinkali miejscowi polecają na przykład lokal Pasanauri (ma oddziały w centrum, słynie właśnie z pierożków chinkali) lub piwnicę Varazi – świetne jedzenie w rozsądnych cenach.

Na nowoczesną interpretację gruzińskich przepisów zajrzyj do słynnej restauracji Barbarestan, która czerpie z przepisów zachowanych z XIX wieku i serwuje je w eleganckim stylu (konieczna rezerwacja). Jeśli wolisz nieformalną atmosferę, spróbuj dziedzińca Cafe Littera w domu pisarzy lub popularnego lokalu Shavi Lomi, gdzie tradycyjne smaki mieszają się z kreatywnością szefa kuchni.

Tbilisi jest również kolebką wina – gruzińskie winiarstwo z ośmiotysięczną tradycją produkcji wina w glinianych naczyniach kvevri jest wpisane na listę UNESCO. W mieście znajdziesz przytulne winiarnie i wine bary, gdzie możesz degustować wyborne gruzińskie wina z regionów Kakheti, Imereti czy Svaneti. Polecane są na przykład Vino Underground lub 8000 Vintages, gdzie sommelierzy przedstawią ci to, co najlepsze z lokalnych odmian (Rkatsiteli, Saperavi i inne).

Gdziekolwiek się udasz, nie wahaj się zapytać obsługi o rekomendacje – Gruzini są dumni ze swojego jedzenia i picia i chętnie doradzą ci, co spróbować.

Życie nocne i scena kulturalna w Tbilisi

Tbilisi ożywa po zmroku i oferuje szerokie spektrum rozrywki – od tradycyjnych piwniczek z winem przez żywe bary po słynne kluby techno. Lokalne życie nocne jest równie różnorodne jak samo miasto i łączy gościnność gruzińskiej kultury z nowoczesnymi trendami.

Bary i puby w Starym Mieście

W historycznym centrum, szczególnie w okolicy ulicy Shardeni i na brzegu Kury, znajdziesz mnóstwo barów, pubów i piwniczek z winem o wyjątkowej atmosferze. Do popularnych należy na przykład Dive Bar, ukryty w suterenie jednego ze starych domów – oferuje luźną atmosferę, często gra tu muzyka na żywo, a wnętrze zdobią surowe ceglane ściany tworzące przytulne wrażenie.

Wiele lokali ma zewnętrzne ogródki na dziedzińcach z widokiem na oświetlone kościoły i mury Narikali. Warto spróbować domowych win (samotnare) serwowanych na kieliszki lub tradycyjnego likieru ziołowego chacha. Popularny wśród podróżników jest również bar Warszawa znany z tanich shotów i międzynarodowego towarzystwa, lub Black Dog Bar z lokalnym piwem rzemieślniczym.

Nocne wędrówki po starym Tbilisi są generalnie bezpieczne i przyjemne – ulice wieczorem są pełne ludzi i często usłyszysz muzykę dobiegającą z otwartych okien czy dziedzińców.

Nowoczesne kluby i scena taneczna

Tbilisi w ostatnich latach zyskało reputację „nowego Berlina” dzięki swojej pulsującej scenie elektronicznej. Najsłynniejszym klubem jest Bassiani, znajdujący się w podziemiach stadionu piłkarskiego Dinamo Arena. Ta industrialna przestrzeń o pojemności tysięcy ludzi jest Mekką muzyki techno – regularnie goszczą tu najlepsi krajowi i zagraniczni DJ-e, a klub słynie z wysokiej jakości systemu dźwiękowego i intensywnej atmosfery do wczesnych godzin porannych.

Podobnie kultowy jest klub Khidi (po gruzińsku „Most”), usytuowany – jak nazwa wskazuje – pod konstrukcją mostu (Most Vakhusti) na brzegu rzeki. Otwarty w 2016 roku, szybko stał się ulubieńcem fanów twardego techno. Ma trzy piętra, mieści do 1200 osób i oprócz muzyki koncentruje się również na sztuce wizualnej i performansach.

Z innych miejsc warto wspomnieć Mtkvarze – klub w byłym sowieckim domu prasy na nabrzeżu, który łączy koncerty na żywo z wieczorami DJ-skimi w modnym otoczeniu (popularny zwłaszcza wśród społeczności ekspatów). Poszukiwany jest również stylowy Lolita bar w dzielnicy Vera, mieszczący się w odrestaurowanej historycznej willi z ogródkiem – w ciągu dnia kawiarnia, w nocy bar z muzyką.

Wspomniana wcześniej Fabrika oferuje oprócz dziennego ruchu kawiarnianego także wieczorne wydarzenia – koncerty muzyki alternatywnej, sety DJ-skie pod gołym niebem i mroczne bary w przyległych uliczkach z graffiti. Nocne Tbilisi potrafi więc zaspokoić zarówno miłośników hucznych imprez tanecznych, jak i tych, którzy szukają raczej kameralnego spotkania przy winie czy piwie.

Kultura i sztuka po zmroku

Dla tych, którzy preferują doświadczenia kulturalne, Tbilisi ma wiele do zaoferowania wieczorem. W Państwowym Akademickim Teatrze Shota Rustaveli i w Teatrze Marjanishvili regularnie odbywają się przedstawienia teatralne (często w języku gruzińskim, ale doświadczenie gry aktorskiej jest warte obejrzenia nawet tak).

Imponujący budynek Opery i Baletu w Tbilisi na alei Rustaveli gości przedstawienia operowe i baletowe na najwyższym poziomie – jeśli uda ci się zdobyć bilety, nie przegap okazji, by zobaczyć na przykład gruziński balet narodowy w akcji.

Dla miłośników filmu są tu stylowe kina – na przykład Amirani lub Rustaveli Cinema – które czasami wyświetlają również filmy zagraniczne z angielskimi napisami. Ciekawostką jest także letnie kino w parku przy Ratuszu, gdzie latem wyświetlane są filmy pod gołym niebem.

Nocny spacer po mieście zaprowadzi cię ponadto do pięknie oświetlonych zabytków – mury Narikali, katedra Sameba i kościół Metekhi nad rzeką są nocą oświetlone i tworzą romantyczną atmosferę. A jeśli chciałbyś zakończyć wieczór nietypowo, możesz około północy zajrzeć do jednego z całodobowych lokali – na przykład restauracji Shemoikhede Genatsvale czy Iveria Cafe – gdzie dostaniesz ciepły posiłek lub kawę o każdej porze nocy, co docenią zwłaszcza nocne marki i tancerze wracający z klubów.

Dokąd na wycieczkę z Tbilisi

Okolice Tbilisi obfitują w atrakcyjne cele wycieczek, które można odwiedzić podczas jednodniowych wycieczek. Oto wskazówki dotyczące najciekawszych miejsc w zasięgu stolicy:

Mccheta – Duchowe serce Gruzji

Miasteczko Mccheta leży zaledwie ~20 km na północ od Tbilisi i jest łatwo dostępne marszrutką (minibusem) z Tbilisi (odjeżdżają często z dworca Didube, bilet kosztuje ok. 1 lari).

Mccheta była kiedyś starożytną stolicą Iberii i do dziś stoją tu dwa zabytki UNESCO: majestatyczna katedra Svetitskhoveli z XI wieku (druga co do wielkości katedra w Gruzji po tbiliskiej, według legendy przechowuje szatę Chrystusa) oraz klasztor Jvari (Klasztor św. Krzyża) na skale nad zbiorem rzek Kury i Aragvi.

Właśnie z tego klasztoru roztacza się ikoniczny widok na Mcchetę w dolinie i zbiegające się rzeki – Gruzini uważają Jvari za jeden z najświętszych symboli swojego kraju i na jego widok wielu się żegna.

Mccheta ma urocze historyczne centrum z kamiennymi uliczkami, gdzie znajdziesz stylowe kawiarnie, winiarnie i sklepiki z wyrobami rzemieślniczymi. Atmosfera jest tu spokojna i duchowa – wizyta w Mcchecie należy do niezapomnianych przeżyć, zwłaszcza jeśli trafisz na czas nabożeństwa z mistycznym wielogłosowym chórem wewnątrz katedry.

Twierdza Ananuri i zapora Żinwali

Około 70 km na północ od Tbilisi, w kierunku gór wzdłuż Gruzińskiej Drogi Wojennej, leży malowniczy kompleks Ananuri na brzegu turkusowego jeziora Żinwali. Jest to średniowieczna twierdza rodu Aragvi z XVI-XVII wieku z zachowanymi murami, wieżami i dwoma starożytnymi kościółkami zdobionymi płaskorzeźbami.

Sceneria jest naprawdę bajkowa – kontrast niebiesko-zielonej tafli zapory i otaczających zalesionych gór z kamienną sylwetką zamku tworzy doskonały punkt widokowy. Ananuri jest jednym z najczęściej odwiedzanych zamków w Gruzji, nie tylko ze względu na swoje piękno, ale także dzięki łatwej dostępności: podróż z Tbilisi trwa niecałe 2 godziny i tędy prowadzi większość wycieczek w kierunku Kazbeku.

Możesz się tu dostać marszrutką (np. w kierunku Stepancmindy) lub wynajętym samochodem. Zaleca się wejście na wieżę obronną, skąd roztacza się panoramiczny widok na jezioro Żinwali – zwłaszcza w słoneczną pogodę warto to zobaczyć. Latem możesz się nawet wykąpać w zaporze lub urządzić piknik na brzegu.

Skalne miasta Uplisciche i Wardzia

Gruzja słynie ze swoich starożytnych skalnych miast wykutych w piaskowcowych klifach. Najbliżej Tbilisi (ok. 100 km na zachód) leży Uplisciche, które prosperowało już kilka wieków przed Chrystusem jako pogańskie, a później feudalne miasto. Dziś możesz tu zwiedzić dziesiątki wykutych jaskiń – dawne sale świątynne, komory mieszkalne, piwniczki na wino – połączone tunelami i schodami. Najbardziej znana jest skalna sala tamada z wyrzeźbionymi napisami czy starożytny teatr.

Uplisciche znajduje się niedaleko miasta Gori (rodzinnego miasta Stalina, gdzie można odwiedzić Muzeum J. Stalina, jego dom rodzinny i wagon). W Gori jest też twierdza na wzgórzu – wycieczkę do Gori i Uplisciche można połączyć w ramach jednego dnia. Skalne miasto Wardzia to kolejna fascynująca lokalizacja (XII w., czasy królowej Tamary), ale leży na południu Gruzji (około 4 godziny od Tbilisi) i nadaje się raczej na dłuższą wycieczkę lub podróż dalej w głąb kraju.

Jeśli masz czas, Wardzia zachwyci rozległością kompleksu (ponad 600 pomieszczeń w skale) i zachowanymi malowidłami ściennymi w jaskiniowym kościele. Jednak na jednodniową wycieczkę bardziej praktyczne jest Uplisciche (pół dnia) lub kombinacja Gori–Uplisciche (cały dzień).

Kachetia – kraina wina

Miłośnicy wina nie powinni pominąć wycieczki na wschód do regionu Kachetii, który słynie jako najważniejszy obszar winiarski Gruzji. Kachetia to nie tylko winnice, ale także starożytne klasztory, malownicze miasteczka i słynna gościnność miejscowych ludzi.

Z Tbilisi często wyjeżdża się do Signagi, romantycznego miasteczka na wzgórzu, zwanego „miastem miłości”, z zachowanymi murami obronnymi i widokiem na dolinę rzeki Alazani. W Signagi można odwiedzić Muzeum Wina lub spróbować win od małych producentów (np. w piwnicy Okro’s Wines). Drugim centrum jest Telawi, wokół którego znajduje się wiele czato (winiarni pałacowych) – na przykład zamek Tsinandali z muzeum słynnej rodziny winiarskiej Czawczawadze.

W Kachetii można odbyć wine tour – wyprawę po kilku winiarniach z degustacją. Oprócz wina (od białego Rkatsiteli po czerwone Saperavi) spróbujesz też czurczcheli i domowych serów. Do zabytków regionu należy klasztor Bodbe (miejsce ostatniego spoczynku św. Nino) czy twierdza Gremi. Do Kachetii dostaniesz się marszrutką (np. do Signagi jeżdżą z dworca Samgori) lub samochodem (podróż trwa około 2-3 godzin). Idealnie jest zarezerwować na Kachetię przynajmniej jeden pełny dzień, a najlepiej dwa dni z noclegiem, aby nacieszyć się spokojnym wiejskim rytmem i zachodem słońca nad winnicami z kieliszkiem wina w ręku.

Kazbek i Gergeti

Dla tych, którzy pragną górskich scenerii, niezapomnianą wycieczką jest podróż Gruzińską Drogą Wojenną na północ aż do podnóża Kazbeku. Droga prowadzi przez wysokogórską przełęcz Dżwari (2379 m) i oferuje przystanki takie jak Łuk Przyjaźni z widokiem na dolinę czy górski ośrodek Gudauri (latem możliwość paralotniarstwa, zimą narciarstwa).

Celem jest wioska Stepancminda (Kazbegi) pod majestatyczną górą Kazbek (5047 m). Nad miejscowością na grzbiecie na wysokości 2170 m wznosi się fotogeniczny kościół Świętej Trójcy (Cminda Sameba) z panoramą ośnieżonych szczytów – jeden z ikonicznych obrazów Gruzji. Do kościoła można dojechać samochodem terenowym ze Stepancmindy lub wejść pieszo (trudniejsza trasa ~1,5 godz).

Całodniowa wycieczka do Kazbeku jest dość długa (jedna droga 3-4 godziny), ale dla miłośników gór i przyrody absolutnie wyjątkowa. Alternatywnie latem można odwiedzić bliżej położone miejsca Jinvali i Ananuri (wspomniane wyżej) i dojechać choćby tylko do Gudauri do łuku – nawet tak zobaczycie urok Kaukazu.

Jak poruszać się po mieście

Tbilisi ma dość efektywny transport publiczny – dwie linie metra, gęstą sieć autobusów i minibusy marszrutki. Metro kursuje od wczesnego rana do północy, bilet kosztuje tylko 1 lari; potrzebna jest plastikowa karta Metromoney (kaucja 2 lari) dostępna w automacie w metrze. Nazwy stacji są zapisane po gruzińsku i łacińką oraz ogłaszane po angielsku. Autobusy działają na tę samą kartę i obejmują większość miasta, przejazd kosztuje również 1 lari.

Marszrutki (numerowane busy) są tanie, ale mogą być bardziej skomplikowane – nie mają stałych rozkładów jazdy ani przystanków przy atrakcjach turystycznych, trzeba wiedzieć, dokąd jadą. Dla turystów korzystanie z nich może być trudne i często lepszą alternatywą jest taksówka lub spacer.

Taksówki w Tbilisi są dostępne na każdym rogu i stosunkowo tanie. Zaleca się korzystanie z aplikacji mobilnych takich jak Bolt lub Yandex Taxi, gdzie widać cenę z góry (krótka przejażdżka po centrum zwykle 5-10 GEL). W ten sposób unikniecie targowania się o cenę i będziecie mieć oficjalny pojazd – miejscowi na forach zalecają tę metodę. Jazda po mieście może być chaotyczna ze względu na ruch i styl jazdy, więc jeśli nie jesteście przyzwyczajeni, lepiej nie podejmujcie się prowadzenia w centrum i skorzystajcie z komunikacji miejskiej lub taksówki.

Wynajem samochodu vs. komunikacja miejska

Decyzja, czy wynająć samochód w Tbilisi, zależy od waszych planów. Samochód się opłaca, jeśli chcecie samodzielnie zwiedzać okolice – daje to swobodę (np. dojazd do odległych klasztorów, winnic czy w góry). Drogi z Tbilisi do głównych destynacji (Mccheta, Kazbegi, Kachetia) są przeważnie w dobrym stanie.

Należy jednak liczyć się z nieco bardziej dzikim ruchem: prowadzenie w Gruzji jest „samowolne” – kierowcy nie zawsze przestrzegają przepisów, jeżdżą dość agresywnie i na drodze można spotkać krowy, kozy czy świnie. Jak jednak twierdzą doświadczeni podróżnicy, mimo chaotycznego wrażenia, gruzińscy kierowcy nie są bezmyślni – celowo was nie zagrożą, a gdy pojawi się problem, chętnie pomogą. Jeśli macie przeciętne umiejętności jazdy, da się jeździć w Gruzji bez większych trudności.

Parkowanie w centrum Tbilisi jest ograniczone – ulice starego miasta są wąskie i często zatłoczone. Istnieją strefy płatne (płatność przez SMS lub aplikację) i kilka strzeżonych parkingów, ale najlepiej zostawić samochód przy hotelu/zakwaterowaniu, jeśli to możliwe, i poruszać się po mieście pieszo lub taksówkami. Transport publiczny w obrębie Tbilisi w zupełności wystarczy turystom – metro i autobusy są niezawodne i znacznie się poprawiły w ostatniej dekadzie. Na przykład ze stacji Avlabari (centrum) w kilka minut dojedziecie do dworca autobusowego Didube (punkt wyjścia marszrutek do regionów) itd. Na dłuższe dystanse po mieście można również skorzystać z linii tramwajowej (tzw. Szybki Transport Autobusowy) lub nowo wprowadzonych elektrobusów.

Bezpieczeństwo w Tbilisi

Tbilisi jest według statystyk jednym z najbezpieczniejszych miast Europy. Poziom przestępczości ulicznej jest bardzo niski, akty przemocy wobec turystów są wyjątkowe i ogólnie można czuć się bezpiecznie nawet w nocy. Policja jest obecna na ulicach, a Gruzini są bardzo przyjaźni i chętni do pomocy wobec odwiedzających.

Mimo to oczywiście należy przestrzegać zwykłych środków ostrożności: uważać na rzeczy osobiste w tłumie i na targowiskach, nie nosić widocznie większych sum pieniędzy czy kosztowności. Kradzieże kieszonkowe nie są tu wprawdzie tak dużym problemem jak w innych miastach turystycznych, ale czasami się zdarzają – szczególnie w ścisku w metrze lub autobusie pilnujcie portfela i telefonu.

Przy stacjach metra lub w centrum mogą pojawiać się żebrzące dzieci – nie zaleca się dawania im pieniędzy, mogą być natarczywe i natychmiast zbiegłyby się kolejne. Zamiast tego lepiej ewentualnie zaoferować jedzenie. Oszustwa na turystach nie są powszechne, być może tylko w niektórych turystycznych restauracjach w centrum mogą próbować naliczyć „specjalne” ceny – zawsze sprawdzaj rachunek i w razie potrzeby nalegaj na korektę (większość lokali jest jednak uczciwa). Taksówka zamówiona przez aplikację ochroni cię przed zawyżonymi cenami; jeśli targujemy się z taksówkarzem na ulicy, ustalmy cenę z góry.

Wodę z kranu w Tbilisi miejscowi piją regularnie i jest oficjalnie zdatna do picia (pochodzi ze źródeł górskich). Niemniej jednak podróżnym zaleca się picie wody butelkowanej lub przynajmniej przegotowanie kranówki, ponieważ zmiana środowiska i składu wody może powodować dolegliwości żołądkowe u bardziej wrażliwych osób.

Apteki są w mieście dostępne i dobrze zaopatrzone (często wydają leki nawet bez recepty w nagłych przypadkach). Jedzenie na ulicy jest zazwyczaj bezpieczne – dania grillowane i pieczone są dobrze podgrzane, unikajcie może tylko surowych sałatek w podejrzanych miejscach.

Przed podróżą nie są wymagane żadne szczepienia poza standardowymi, zaleca się jednak posiadanie ubezpieczenia podróżnego (opieka medyczna w prywatnych placówkach jest na dobrym poziomie, ale droga bez ubezpieczenia). Numer jednolitego numeru alarmowego w Gruzji to 112 (działa dla policji, pogotowia i straży pożarnej, a operatorzy zwykle mówią po angielsku).

Ciekawostka: przy wjeździe do kraju często otrzymacie ulotkę z numerem infolinii turystycznej (0-800-800-909), na którą można dzwonić bezpłatnie 24/7 po poradę lub pomoc w języku angielskim. Jest to część gruzińskich starań o zapewnienie turystom bezpieczeństwa i komfortu.

Na co się przygotować przed podróżą do Gruzji

Gruzja to bardzo gościnny kraj – bądź przygotowany, że miejscowi mogą traktować cię jak szanowanego gościa. Nie jest rzadkością, że nieznajomi ludzie przyjaźnie cię zagadną, porozmawiają, a nawet zaproszą na kieliszek wina. Gruzini są dumni ze swojej kultury i tradycji, dlatego warto okazywać szacunek: np. do kościoła ubierz się skromnie (kobiety powinny mieć chustę na głowie i zakryte ramiona, mężczyźni długie spodnie), w pobliżu klasztorów nie zaleca się głośnego zachowania ani palenia (palenie w pobliżu świątyń jest uważane za profanację i może sprowadzić problemy z policją).

Publiczne spożywanie alkoholu jest w Gruzji zabronione i karane, podobnie jak palenie w wielu miejscach publicznych – więc butelkę wina lepiej delektować się w ogródku restauracyjnym niż na ulicy. Jeśli chodzi o transport, bądź ostrożny przy przechodzeniu przez ulice – w Tbilisi wielu kierowców nie ustępuje pierwszeństwa pieszym nawet na przejściu dla pieszych czy na zielonym świetle. Lepiej zawsze poczekać, nawet jeśli masz „zebrę”, i upewnić się, że samochody się zatrzymały.

Na forach podróżniczych (TripAdvisor, reddit) ludzie również radzą: nie przeceniać swoich sił przy spożywaniu czaczy, gruzińskiej wódki, która jest bardzo mocna – pij spokojnie, ale powoli, i wznieś toast tradycyjnym „Gaumarjos!” (Na zdrowie!). Jeśli wybierasz się poza Tbilisi, unikaj wjazdu na terytoria Abchazji i Osetii Południowej od strony gruzińskiej – są to regiony separatystyczne o niejasnym statusie, a wjazd tam jest z punktu widzenia gruzińskiego prawa nielegalny (a także niebezpieczny). W samej Gruzji jest jednak bezpiecznie; nawet autostop jest powszechny i często kierowcy podwiozą cię za darmo lub za symboliczną opłatą.

I ostatnia rada: ciesz się tym! Tbilisi oferuje mieszankę starego i nowego, spokoju i zgiełku – zanurz się w jego atmosferze, spróbuj wszystkiego, co się da, i daj się ponieść gruzińskiej serdeczności. Twoja przygoda w Tbilisi na pewno będzie niezapomniana.

Często zadawane pytania